Một nhóm nghiên cứu đã theo dõi cách virus H9N2 thích nghi tốt hơn với việc lây nhiễm sang người cho biết, một loại virus cúm gia cầm thường bị bỏ qua vì chủ yếu gây bệnh nhẹ ở chim có khả năng gây ra đại dịch ở người. Các nhà nghiên cứu cho biết cần phải tăng cường giám sát virus này.
Chủng cúm gia cầm A/H9N2 đang có những bước thích nghi tốt hơn với tế bào người, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát thành đại dịch. Nature khẳng định chủng virus cúm gia cầm này, vốn bị xem là “thứ yếu” do chủ yếu chỉ gây bệnh nhẹ ở chim, đang chưa được quan tâm tương xứng, bất chấp việc đây là chủng cúm gia cầm phổ biến thứ hai lây sang người.
Trong vài năm qua, hoạt động giám sát đã tập trung vào virus cúm gia cầm H5N1, loại virus đã lây lan khắp hầu hết các châu lục và có thể gây ra bệnh nặng và tử vong ở người. Kể từ năm 2020, H5N1 đã giết chết khoảng 21 người. Tại Bắc Mỹ, virus này cũng đang lây lan ở bò sữa.
Kelvin To, nhà vi sinh vật học lâm sàng tại Đại học Hồng Kông (Trung Quốc) cho biết H9N2 đang ít được chú ý hơn, mặc dù virus này là chủng cúm gia cầm phổ biến thứ hai gây bệnh cho người. H9N2 đã gây ra 173 ca nhiễm bệnh ở người kể từ năm 1998, chủ yếu ở Trung Quốc. Kelvin To đã trình bày nghiên cứu của nhóm mình tại Hội nghị chuyên đề quốc tế của Liên minh Nghiên cứu Đại dịch ở Melbourne, Úc, vào ngày 27 tháng 10.
Michelle Wille, chuyên gia nghiên cứu cúm gia cầm tại Viện Nhiễm trùng và Miễn dịch Peter Doherty ở Melbourne, cho biết H9N2 có thể phổ biến hơn chúng ta tưởng. Bà nói thêm rằng các ca nhiễm trùng có thể bị bỏ sót vì chúng không gây nhiễm trùng nặng hoặc nhập viện ở người, hoặc vì người dân thường chỉ xét nghiệm H5N1.
Những thay đổi về mặt di truyền
Các nhà khoa học vẫn chưa tìm thấy bằng chứng về khả năng lây truyền từ người sang người của H9N2, điều cần thiết để nó gây ra đại dịch. Tuy nhiên, To và nhóm của ông đã phát hiện ra rằng H9N2 đã trải qua những thay đổi di truyền bắt đầu từ khoảng năm 2015, khiến virus này dễ lây nhiễm hơn. Trong các thí nghiệm trên tế bào, một phiên bản của virus H9N2 được thu thập vào năm 2024 đã lây nhiễm cho nhiều tế bào người hơn so với một mẫu được thu thập vào năm 1999. Phiên bản hiện đại cũng cho thấy khả năng liên kết tốt hơn với các thụ thể khác nhau trên tế bào người. Điều này có nghĩa là virus đã thích nghi để lây lan giữa người với người, To và các đồng nghiệp đã báo cáo trên tạp chí Emerging Microbes & Infections vào đầu tháng này.
Wille cho biết virus sẽ phải trải qua thêm nhiều thay đổi nữa trước khi có thể lây truyền bền vững giữa người với người. Virus phải thay đổi để ưu tiên bám vào thụ thể người thay vì thụ thể tìm thấy trong tế bào chim, và phải thích nghi với khả năng sinh trưởng ở nhiệt độ và độ pH của người, vốn khác với chim.
Ông Wille cho biết cần tăng cường giám sát và truyền thông về nguy cơ cúm gia cầm. Một phần của vấn đề là các quốc gia không bắt buộc phải báo cáo các trường hợp nhiễm trùng do các chủng được coi là có độc lực thấp, chẳng hạn như H9N2.
Việc tăng cường giám sát virus ở các loài động vật có vú tiếp xúc gần với chim hoang dã hoặc gia cầm sẽ giúp các nhà khoa học hiểu được liệu virus có thích nghi với các loài động vật có vú khác ngoài con người hay không.
Ông lo ngại rằng khi động vật bị nhiễm nhiều loại virus, vật liệu di truyền sẽ bị trộn lẫn và kết hợp khi virus nhân lên bên trong tế bào và có thể tạo ra những virus mới có khả năng lây nhiễm cho người. Các nhà khoa học lo ngại rằng sự tái tổ hợp này cũng có thể xảy ra ở người. Ông To cho biết các nghiên cứu khác đã tìm thấy vật liệu di truyền của H9N2 trong số các loại virus đã gây ra các đợt bùng phát cúm gia cầm trước đây ở người.
