Nhưng càng sống lâu, bà càng thấy mình như người ở nhờ chính nơi mình đứng tên.
Loan – con dâu bà – là người thành thị, đẹp đẽ, ăn mặc chỉn chu, nhưng lời nói sắc như dao, ánh mắt thì luôn có vẻ “trên cơ”. Cô chuộng decor tối giản, đồ nhập khẩu, ghét mùi mắm, mùi cá. Trong khi bà Mão chỉ cần cơm nguội chan nước mắm nguyên chất là đủ ấm bụng.
Một buổi trưa, Loan nhăn mặt khi thấy bà rót nước mắm:
– Trời ơi mẹ ơi! Nhà con ăn uống hữu cơ, thực dưỡng chứ không theo kiểu “ăn mặn đái khai” của thời bao cấp nữa đâu!
Bà cụ cười hiền, không đáp.
Lần thứ ba, khi Loan thẳng tay đẩy chén nước mắm ra mép bàn, bà cụ chỉ im lặng. Bà không cãi, cũng chẳng rơi nước mắt. Chỉ lặng lẽ cầm chai nước mắm cũ kỹ – kỷ vật từ ngày chồng còn sống – rồi rời khỏi nhà, không nói một lời.
Không ai tiễn.
Mười ngày sau, vào một sáng chủ nhật đẹp trời, Loan đang cùng bạn bè ngồi trong phòng khách, bàn chuyện mua thêm máy pha cà phê Ý. Tiếng chuông cổng vang lên.
Bà Mão quay về. Áo bà ba cũ, nhưng gọn gàng, tay cầm bìa hồ sơ. Không còn chai nước mắm.
Bà đặt giấy tờ lên bàn, giọng điềm đạm:
– Tao không về để xin ở. Tao chỉ báo cho biết: nhà này, từ hôm nay, đã sang tên cho cháu nội tao – thằng Bin, và cháu gái tao – con Ngọc bên chị Hai. Mỗi đứa một nửa.
Loan tái mặt. Hưng cũng chết lặng.
Bà tiếp:
– Tụi bây sống ở đây bảy năm, chẳng có tên trên sổ đỏ. Bây giờ, cũng chẳng còn tư cách gì. Dọn ra đi. Tao cho thời hạn một tuần. Tao không đuổi vì giận, mà vì muốn tụi bây biết quý chỗ mình từng xem là “của hiển nhiên”.
Ba ngày sau, cả khu phố xôn xao:
“Hai vợ chồng chảnh dọn ra thuê trọ rồi đó.”
“Nghe đâu mẹ chồng bán nhà cho cháu, cho con dâu sáng mắt!”
“Mà cũng hay, chỉ vì… một chai nước mắm!”
Vợ chồng Hưng – Loan dọn về căn hộ thuê ở vùng ven. Từ biệt thự 3 tầng với giàn hoa trước sân, giờ chỉ còn căn hộ 40m2, phòng khách kiêm phòng ăn. Loan bỗng thấy thương thằng Bin khi mỗi tối nó hỏi:
– Mẹ ơi, bao giờ mình được về nhà ông bà nội?
Hai tháng sau, bà Mão đến thăm phòng trọ. Thấy con trai gầy sọp, cháu nội nằm ngủ trên ghế bố, bà lòng chùng xuống. Đêm đó, bà trằn trọc. Sáng hôm sau, bà gọi con trai:
– Nếu tụi bây biết sống phải lẽ hơn, thì tao cho về ở lại. Nhưng nhớ, nhà bây giờ là của hai đứa nhỏ. Không phải của vợ chồng bây. Ở nhờ thì phải biết điều.
Hưng ôm mẹ nghẹn ngào. Loan đứng một bên, mắt hoe đỏ, không dám nói gì.
Từ ngày trở về, Loan như biến thành một người khác.
Cô không còn chê nước mắm, thậm chí mỗi bữa còn tự tay pha chén mắm chấm cho bà. Có lần bà Mão ho khan, Loan lấy gừng hấp mật ong đem vào phòng, giọng nhỏ nhẹ:
– Mẹ uống đi cho ấm cổ… Con xin lỗi, con sai rồi.
Bà cụ không nói gì, chỉ gật đầu, ánh mắt rưng rưng.
Chai nước mắm cũ vẫn được bà giữ kỹ, giờ đặt trong tủ gỗ nhỏ ở phòng khách. Không ai dùng đến nữa, nhưng chẳng ai dám quên.
Căn nhà vẫn mang tên hai đứa trẻ. Bà Mão sống thêm vài năm nữa rồi về quê an dưỡng. Còn lại, dưới mái nhà từng có nhiều sóng gió, tiếng cơm sôi canh sôi mỗi ngày lại ấm dần trở lại. Người ta nói:
“Một chai nước mắm mà dạy được lòng người. Đáng lắm.”
