Giáo dục giới tính cho trẻ là điều mà nhiều bậc phụ huynh Việt né tránh bởi mọi người cho rằng đó là việc nhạy cảm. Tuy nhiên với các cha mẹ ở nước ngoài, đặc biệt là các nước phương Tây, họ lại chủ động nói chuyện với các con về tình yêu và giới tính, quan hệ an toàn để trẻ có những bước chuẩn bị tâm lý đúng đắn khi bước vào thế giới làm người lớn.

Chị Lan Lan (Tứ Xuyên, Trung Quốc) đã từng nghe đến nhiều câu chuyện xung quanh việc dạy giới tính cho con. Tuy nhiên con trai chị mới chỉ 3 tuổi nên chị chưa quá để tâm. Sau sự việc xảy đến vào ngày hôm đó làm chị xấu hổ, chị đã quyết tâm phải dạy con về giới tính mỗi ngày để bé không bị mơ hồ.

Theo chị Lan, buổi tối ngày hôm đó, sau khi cho con ngủ, chị đã cẩn thận xoay người con quay lưng về phía bố mẹ mới bắt đầu “hành sự”, tình cảm. Thế nhưng thật bất ngờ, trong quá trình vợ chồng chị làm “chuyện…” thì con bất ngờ tỉnh dậy vì thấy tiếng động lớn. Cháu bé ngồi bật dậy, dụi mắt thì thấy bố đang nằm đè lên người mẹ. Bé bất giác hỏi “Bố ơi, sao bố lại nằm trên người mẹ? Sao con lại nằm phía ngoài?”.

Ảnh minh họa

Quá bất ngờ bởi phản ứng của con xen lẫn xấu hổ, chị Lan Lan chỉ vội túm lấy chiếc chăn và che lên người mình. Chị nói con nằm xuống và bắt đầu thủ thỉ với con để bé chìm vào giấc ngủ. Tuy nhiên sáng ngày hôm sau, Lan Lan cho rằng nếu không được giải thích chính đáng, chắc chắn con Lan Lan sẽ còn hỏi chuyện này rất nhiều lần, cậu nhóc thậm chí còn hoang mang về sự việc tối hôm qua.

Vì vậy ngay bữa sáng hôm đó chồng Lan Lan đã khơi gợi lại câu chuyện và nói rằng hôm qua hai bố mẹ đang thể hiện tình yêu dành cho nhau. Sau này con chắc chắn cũng sẽ thể hiện tình yêu cho người con yêu theo cách này. Tuy nhiên đó là chuyện sau này, khi con đã lớn và lập gia đình như bố mẹ, tìm được người con yêu thương như bố mẹ.

Nghe câu trả lời của bố, con trầm ngâm 1 lúc rồi gật đầu. Bé còn rất vui vẻ.

Dạy con về giới tính là một phần quan trọng trong việc giáo dục con cái, giúp trẻ hiểu rõ cơ thể mình, tôn trọng người khác, và biết tự bảo vệ bản thân. Cách dạy sẽ phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính và mức độ trưởng thành của trẻ, nhưng nguyên tắc chung là: trung thực, phù hợp độ tuổi, và cởi mở. Dưới đây là hướng dẫn theo từng giai đoạn:

Trẻ mẫu giáo (3–6 tuổi):

Mục tiêu: Giúp trẻ nhận diện cơ thể, hiểu khái niệm nam – nữ và quyền riêng tư.

• Dạy tên các bộ phận cơ thể, bao gồm cả bộ phận sinh dục, bằng tên gọi đúng (ví dụ: dương vật, âm đạo), không dùng biệt danh hay từ ngụy trang.

• Giải thích rằng: “Có những phần trên cơ thể là riêng tư, không ai được đụng vào nếu không được phép.”

• Giúp trẻ hiểu quy tắc “vùng đồ bơi”: những vùng được che bởi đồ bơi là riêng tư.

• Dạy trẻ biết nói “Không!” nếu ai đó chạm vào mà trẻ thấy không thoải mái.

Trẻ tiểu học (6–10 tuổi):

Mục tiêu: Trang bị kiến thức cơ bản về sự khác biệt giới tính và quyền riêng tư cá nhân.

• Giải thích đơn giản về sự khác nhau giữa nam và nữ, giới tính sinh học, và vai trò giới.

• Nói về sự tự chăm sóc cơ thể: vệ sinh vùng kín, thay đồ riêng tư, không để người khác chụp hình khi không mặc đồ.

• Bắt đầu giải thích về xâm hại tình dục một cách nhẹ nhàng nhưng rõ ràng. Ví dụ: “Không ai được nhìn hay chạm vào chỗ kín của con, trừ khi là bác sĩ (có ba mẹ đi cùng).”

• Khuyến khích con tâm sự nếu có điều gì khiến con lo lắng.

 Tuổi dậy thì (10–14 tuổi):

Mục tiêu: Giúp trẻ hiểu sự thay đổi của cơ thể, cảm xúc và mối quan hệ.

• Giải thích các thay đổi sinh lý: hành kinh, mộng tinh, mùi cơ thể, lông mọc, ngực phát triển…

• Giải thích quá trình sinh sản, nhưng ở mức khoa học, lành mạnh. Không gán tội lỗi hay xấu hổ.

• Dạy trẻ về giới hạn cá nhân trong mối quan hệ, tôn trọng bản thân và người khác.

• Bắt đầu nói về tình yêu tuổi học trò, cảm xúc rung động, và cách kiểm soát cảm xúc.

• Nói về phim ảnh độc hại (như phim khiêu dâm) và lý do vì sao chúng không đúng với thực tế.

 Tuổi vị thành niên (15 tuổi trở lên):

Mục tiêu: Cung cấp kiến thức đầy đủ về tình dục an toàn, quan hệ lành mạnh, trách nhiệm.

• Nói thẳng về quan hệ tình dục, bao gồm nguy cơ: mang thai ngoài ý muốn, bệnh lây qua đường tình dục…

• Giải thích về biện pháp tránh thai, bao cao su, và hậu quả nếu không sử dụng.

• Trò chuyện về áp lực từ bạn bè, cách nói “không” và giữ giới hạn.

• Hướng dẫn trẻ tự chịu trách nhiệm với hành vi của mình.

• Nói về giới tính đa dạng (LGBTQ+), nếu con thắc mắc – không phán xét, chỉ cung cấp thông tin trung thực, khách quan.

Nguyên tắc vàng khi dạy giới tính cho con:

1. Chủ động – Đừng đợi con hỏi mới nói. Trẻ có thể tò mò nhưng không biết diễn đạt.

2. Từng bước, đúng lúc – Nói ít nhưng đúng trọng tâm, theo độ tuổi và hoàn cảnh.

3. Không né tránh, không đe dọa – Nếu cha mẹ ngại ngùng, con sẽ thấy giới tính là điều cấm kỵ.

4. Luôn lắng nghe và không phán xét – Nếu con tin tưởng, con sẽ mở lòng.

5. Làm gương – Trẻ học từ hành vi của cha mẹ: cách tôn trọng người khác, không kỳ thị…