Theo Bệnh viện Nhi Trung ương, từ đầu năm 2022 đến nay đã ghi nhận 1.406 ca nhiễm Adenovirus, trong đó 811 ca phải điều trị nội trú và 7 trường hợp tử vong. Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh, điều trị chủ yếu dựa vào triệu chứng.

Adenovirus gia tăng mạnh ở trẻ em trong thời điểm giao mùa

Adenovirus lây lan nhanh qua đường giọt bắn, hô hấp, hoặc khi trẻ dùng chung đồ dùng, bơi trong nguồn nước nhiễm bẩn. Trẻ mắc bệnh thường có biểu hiện sốt cao, ho, khò khè, viêm kết mạc, tiêu chảy, thậm chí khó thở ở trường hợp nặng.

Thời gian ủ bệnh: 8 – 12 ngày.

Nhóm dễ mắc: trẻ từ 6 tháng – 5 tuổi, người già, người có bệnh mạn tính, sức đề kháng kém.

Nếu không phát hiện sớm, Adenovirus có thể gây viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, viêm phổi kẽ, xơ hoá phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, suy đa tạng, nguy hiểm tới tính mạng.

Adenovirus là gì? Gây bệnh như thế nào?

Adenovirus gồm 7 nhóm A – G, hơn 50 type gây bệnh, có thể ảnh hưởng nhiều cơ quan:

• Viêm đường hô hấp trên/dưới

• Viêm phổi, viêm não – màng não

• Viêm kết mạc (đau mắt đỏ)

• Viêm bàng quang

• Tiêu chảy, nôn, đau bụng…

Virus tồn tại lâu ngoài môi trường:

• Nhiệt độ phòng: sống đến 30 ngày

• 40°C: sống vài tháng

• -20°C: sống nhiều năm

Adenovirus lây qua những đường nào?

• Giọt bắn, hô hấp khi trẻ nói chuyện, ho, hắt hơi.

• Dùng chung đồ vật: khăn, đồ chơi, cốc uống nước.

• Tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus (bàn, đồ chơi…).

• Đường phân – miệng do vệ sinh tay không đúng cách.

• Nguồn nước ô nhiễm khi bơi lội.

Triệu chứng thường xuất hiện 2 ngày – 2 tuần sau tiếp xúc.

Nhóm trẻ nguy cơ cao: 6 tháng – 2 tuổi, trẻ sinh non, trẻ có miễn dịch kém.

Triệu chứng thường gặp

Đáng chú ý, trong hướng dẫn về tiêu chuẩn nhập viện điều trị trẻ viêm phổi do nhiễm Adenovirus, bệnh viện chỉ rõ các dấu hiệu nguy hiểm như sau:

– Khó thở: Thở nhanh theo tuổi, rút lõm lồng ngực, khó thở thanh quản.

– Suy hô hấp hoặc giảm oxy máu: Tím, SpO 2 < 94%

– Có dấu hiệu toàn thân nặng: Nôn không uống thuốc được, co giật, li bì, tình trạng nhiễm trùng nặng.

– Bệnh nền nặng: Bệnh phổi mạn, suy dinh dưỡng nặng, suy giảm miễn dịch, bệnh tim mạch nặng…

– Tổn thương trên X-quang phổi: Tổn thương phổi nặng, hoại tử phổi, abces phổi, TDMP, TKMP.

Cũng trong hướng dẫn mới, bệnh viện hướng dẫn xác định những trẻ có thể chuyển tuyến dưới điều trị ổn định. Đó là những trẻ:

– Không suy hô hấp: SpO2 từ 94% trở lên, không tím.

– Giảm khó thở. Hết sốt. Ăn được bằng đường miệng.

– Các rối loạn nặng đã được kiểm soát.

Biểu hiện tuỳ cơ quan bị ảnh hưởng:

Đường hô hấp:

• Sốt cao kéo dài

• Ho, nghẹt mũi, sổ mũi

• Viêm phổi, viêm tiểu phế quản

• Đau họng

Mắt:

• Viêm kết mạc, đỏ mắt, chảy ghèn

Tiêu hoá:

• Nôn, tiêu chảy, đau bụng

Tiết niệu:

• Tiểu buốt, tiểu ra máu

Trẻ có bệnh nền hoặc miễn dịch yếu có thể tiến triển nặng nhanh hơn.

Biến chứng nguy hiểm

• Viêm phổi nặng, phổi mạn tính

• Nhiễm trùng huyết

• Suy hô hấp

• Lồng ruột – có thể gây hoại tử, thủng ruột

• Suy đa tạng

Khi nào cần đưa trẻ đi viện ngay?

• Sốt cao nhiều ngày, không đáp ứng thuốc hạ sốt

• Thở nhanh, khò khè, tím tái, rút lõm lồng ngực

• Trẻ li bì, co giật

• Nôn nhiều, tiêu chảy, dấu hiệu mất nước

• Đau mắt, giảm thị lực

• Trẻ < 3 tháng tuổi hoặc trẻ có bệnh nền

Nhập viện nếu SpO₂ < 94%, khó thở, nhiễm trùng nặng, có tổn thương phổi trên X-quang.

Chẩn đoán Adenovirus

Bác sĩ sẽ khám lâm sàng và làm các xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu

• Chụp X-quang phổi

• Realtime-PCR tìm virus – độ chính xác 95–99%

Điều trị Adenovirus

Hiện chưa có thuốc đặc hiệu. Điều trị chủ yếu là:

• Giảm triệu chứng: nghỉ ngơi, uống nhiều nước, hạ sốt bằng paracetamol

• Vệ sinh mũi: nước muối, máy tạo ẩm

• Điều trị mất nước nếu nôn – tiêu chảy

• Trường hợp nặng: thở oxy, thở máy, điều trị bội nhiễm

⚠ Không dùng Aspirin cho trẻ vì nguy cơ hội chứng Reye.

Cách phòng ngừa hiệu quả

1. Tăng sức đề kháng

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ

• Trẻ bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu

2. Vệ sinh đúng cách

• Rửa tay thường xuyên

• Hướng dẫn trẻ che miệng khi ho/hắt hơi

• Vệ sinh bề mặt, đồ chơi

• Không dùng chung khăn, cốc, đồ cá nhân

3. Tránh tiếp xúc nguồn bệnh

• Không đến nơi đông người khi có dịch

• Trẻ bệnh phải được cách ly

• Khi buộc phải đến chỗ đông người: đeo khẩu trang

4. Tiêm chủng đầy đủ các vắc xin trong chương trình Tiêm chủng mở rộng